13 wpis w serii LEI Lightbulb - Zrozumienie wartości globalnych identyfikatorów w walce z przestępczością finansową

W tym wpisie Clare Rowley, dyrektor ds. operacji biznesowych GLEIF, wyjaśnia wyjątkowy potencjał LEI do walki z międzynarodową przestępczością finansową i dlaczego zbliżający się przegląd Zalecenia 16 Grupy Specjalnej ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) stanowi niepowtarzalną okazję do wykorzystania LEI, aby zyskać zaufanie i osiągnąć przejrzystość w ekosystemie płatności transgranicznych.

---

---

Pranie brudnych pieniędzy i finansowanie terroryzmu stwarzają ogromne ryzyko systemowe dla globalnego systemu finansowego. Skomplikowane sieci oszustów i przestępców, które mają nie dopuścić do ich zdemaskowania, tworzone ponad granicami państw i jurysdykcjami prawnymi, często wykorzystują działanie wielu instytucji finansowych i podmiotów prawnych. W dzisiejszej błyskawicznie działającej gospodarce cyfrowej naraża to instytucje finansowe na rosnące koszty i ryzyko, ponieważ mają one do czynienia zarówno z coraz bardziej rygorystycznymi przepisami dotyczącymi przeciwdziałania praniu pieniędzy (AML), jak i różnymi wymogami odnoszącymi się do sprawdzania ich pod kątem tak zwanych „list obserwacyjnych” i sankcji międzynarodowych. Czynniki te sprawiają, że ekosystem płatności transgranicznych charakteryzuje się wysokimi kosztami, niską dynamiką i niewystarczającą przejrzystością.

Dodatkowym problem jest także fragmentacja. Dane wykorzystywane przez instytucje finansowe do wykrywania i monitorowania podejrzanych przepływów finansowych nie są ani ustandaryzowane, ani łatwe do wykorzystania i udostępniania, co utrudnia współpracę i znacząco ogranicza ich potencjał w zakresie wykrywania skomplikowanych, globalnych sieci przestępczych.

Harmonizacja transgranicznych przepływów danych w celu sprostania tym bieżącym wyzwaniom staje się coraz pilniejszym priorytetem dla podmiotów z branży finansowej. Zgodnie z zatwierdzonym przez G20 planem działania na rzecz usprawnienia płatności transgranicznych Grupa Specjalna ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) określiła wymianę i standaryzację danych oraz zaawansowaną analitykę jako podstawowe elementy skutecznych inicjatyw w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (CTF) w wymiarze transgranicznym. Mówiąc dokładniej, w analizie Project Aurora — przeprowadzonej przez Centrum Innowacji Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) — za ważne czynniki uznano „jakość danych oraz standaryzację identyfikatorów i pól danych” zawartych w komunikatach płatniczych.

Ma to znaczący wpływ na identyfikator podmiotu prawnego (LEI). Jako jedyny uznany na całym świecie uniwersalny identyfikator podmiotu ma on wyjątkowy potencjał, aby odegrać fundamentalną rolę w walce z przestępczością finansową. Po dodaniu LEI jako atrybutu danych w komunikatach płatniczych możliwe będzie dokładne, natychmiastowe i automatyczne zidentyfikowanie podmiotu prawnego będącego nadawcą lub odbiorcą płatności transgranicznej.

Rada Stabilności Finansowej (FSB) zatwierdziła kod LEI, aby wspierać cele planu działania na rzecz usprawnienia płatności transgranicznych, a także wezwała do zwiększenia liczby odniesień do LEI we wszystkich płatnościach. W ramach ustalania priorytetów tego planu działania FATF dokonuje również przeglądu swojego Zalecenia 16. W tym kontekście zbliżający się przegląd Zalecenia 16 FATF stanowi niepowtarzalną szansę na wykorzystanie LEI do zwiększenia zaufania i przejrzystości w ekosystemie płatności transgranicznych.

Znaczenie Zalecenia 16. FATF

Zalecenia FATF ustanawiają kompleksowe i spójne ramy środków, które kraje powinny wdrożyć w celu zwalczania zarówno prania pieniędzy, jak i finansowania terroryzmu, a także zapobiegania finansowaniu proliferacji broni masowego rażenia. Zalecenie 16, często określane jako zasada „Travel Guide”, ma na celu głównie zapewnienie natychmiastowej dostępności podstawowych informacji na temat inicjatora i beneficjenta przelewów bankowych.

Chociaż w nocie interpretacyjnej do Zalecenia 16 wspomina się o nazwie, adresie i identyfikatorach krajowych jako ważnych elementach danych, które należy uwzględnić w komunikacie transakcyjnym, nie odnosi się ona obecnie do LEI.

To zmarnowana okazja. Owszem, krajowe i lokalne identyfikatory, w tym kody biznesowe, odgrywają ważną rolę w obrębie granic i jurysdykcji prawnych, ale ze względu na swój charakter mają one ograniczone możliwości radzenia sobie ze zwiększoną złożonością i fragmentacją związaną z handlem transgranicznym. W związku z tym należy je uzupełnić o dodatkową broń: uznawany na całym świecie identyfikator, taki jak LEI.

Szansa dla LEI w związku z Zaleceniem 16 FATF

W tym kontekście LEI bezpośrednio stawia czoła głównym wyzwaniom. Wyeliminowanie niespójności w sposobie identyfikacji podmiotów, połączenie większej liczby zbiorów danych oraz rejestracja powiązań między podmiotami i struktur własności sprawiają, że LEI może zapewnić większą przejrzystość, a także lepsze zarządzanie ryzykiem oraz ulepszone monitorowanie, raportowanie i analizy, aby możliwe było zintensyfikowanie wysiłków na rzecz zwalczania przestępstw finansowych.

Przykładowo na świecie działa ponad 1000 organów rejestrujących podmioty prawne, a format odpowiednich numerów rejestracyjnych różni się znacząco w poszczególnych krajach i jurysdykcjach. Brak standaryzacji sposobu identyfikacji podmiotów utrudnia wymianę i integrację danych w skali globalnej. Przykładowo w Niemczech nie stosuje się obecnie unikatowego identyfikatora pozwalającego połączyć zbiory danych pochodzących ze źródeł finansowych i niefinansowych. W związku z tym w wielu przypadkach wpisy są łączone przy użyciu metody opartej na nazwie/siedzibie podmiotu i jego numerze rejestru handlowego. Metoda ta jest jednak problematyczna pod niektórymi względami, o czym świadczą na przykład literówki w nazwach/siedzibach prawnych podmiotów podczas ręcznego wprowadzania danych, oraz fakt, że numer rejestru handlowego nie może być unikatowym identyfikatorem. LEI rozwiązuje te problemy, zapewniając wspólny język i strukturę umożliwiające całościową analizę. Pozwala to ponadto na bezpośrednie przypisanie do innych przydatnych identyfikatorów, takich jak Business Identifier Code (BIC), Market Identifier Code (MIC) czy OpenCorporates ID, co umożliwia uzyskanie pełnego obrazu podmiotu prawnego.

Ponadto wykorzystanie LEI jako unikatowego identyfikatora gwarantowałoby możliwość powiązania podmiotów z różnych baz danych w celu ich jednoznacznej identyfikacji. Przykładowo we Francji funkcjonuje już unikatowy kod krajowy (kod SIREN), niemniej jednak kod LEI pozwoli uzyskać informacje o bezpośredniej i ostatecznej jednostce dominującej oraz może być unikatowym identyfikatorem podmiotów z innych krajów.

Jednocześnie główne atrybuty podmiotów prawnych (np. dyrektorzy, główni udziałowcy i struktury własnościowe) podlegają częstym zmianom, co wymaga bieżącej aktualizacji danych. Jest to o tyle problematyczne, że w poszczególnych jurysdykcjach występują znaczne różnice pomiędzy cyklami aktualizacji danych rejestrowych, w związku z czym często informacje są nieaktualne, co negatywnie wpływa na funkcjonowanie całego systemu. Oznacza to, że potrzebne są rozwiązania umożliwiające regularną aktualizację informacji, przy czym dane LEI mogą być aktualizowane proaktywnie za każdym razem, gdy zachodzą zmiany, lub w ramach corocznego procesu odnawiania. Odbiorcy danych mogą także łatwo śledzić zmiany i w razie konieczności zastrzegać nieaktualne informacje.

Również fuzje i przejęcia mogą prowadzić do powstania złożonych i rozdrobnionych struktur spółek, które często obejmują wiele jurysdykcji. LEI zapewnia prosty i przejrzysty obraz historii podmiotu prawnego, a także umożliwia monitorowanie aktualnych fuzji i przejęć.

Łącznie korzyści te mają różne skutki, które łagodzą ograniczenia handlu transgranicznego oraz pomagają w zwalczaniu przestępstw finansowych. Możliwe jest usprawnienie sprawozdawczości regulacyjnej i wymogów dotyczących zgodności/AML przy jednoczesnej poprawie ich dokładności. Następuje poprawa zarządzania ryzykiem kontrahenta i analizy due diligence, ponieważ znacznie łatwiej jest ocenić i zweryfikować wiarygodność podmiotu prawnego uczestniczącego w transakcji. Dodatkowo znacząco upraszcza się nadzór nad skomplikowanymi i nieprzejrzystymi łańcuchami dostaw, dzięki czemu zmniejsza się liczba miejsc, w których oszuści i przestępcy mogą się ukryć.

Przy uwzględnieniu tych klarownych korzyści oraz planowanego przeglądu Zalecenia 16 GLEIF postuluje, aby w przypadku, gdy inicjator lub beneficjent jest podmiotem prawnym, trustem lub jakąkolwiek inną organizacją posiadającą zdolność prawną na mocy prawa krajowego, LEI powinien być zawarty w informacjach dołączonych do kwalifikującego się przelewu bankowego.

Dynamika zmian regulacyjnych w zakresie LEI

Takie posunięcie wpisałoby się także w trwające inicjatywy w zakresie standaryzacji i byłoby zgodne z szerszymi nastrojami panującymi w branży.

Trwające konsultacje Komisji ds. Płatności i Infrastruktur Rynkowych (CPMI) w sprawie wymogów harmonizacyjnych dotyczących stosowania standardu przesyłania komunikatów ISO 20022 badają „wykorzystanie wspólnego, jednolitego, ustrukturyzowanego sposobu identyfikacji osób, podmiotów i instytucji finansowych uczestniczących w płatnościach transgranicznych”. W ramach tych konsultacji GLEIF szeroko współpracuje z przedstawicielami branży i uważa, że identyfikacja instytucji finansowych powinna przebiegać za pomocą LEI (w połączeniu z BIC), ponieważ dzięki globalnemu charakterowi obu identyfikatorów pozwalają one na szczególnie skuteczną identyfikację podmiotów objętych sankcjami. GLEIF stwierdza potrzebę uzasadnionego wprowadzenia LEI jako identyfikatora dłużnika/wierzyciela w komunikatach płatniczych.

Niewątpliwie inicjatywa Project Aurora podkreśla sposób, w jaki uwzględnienie LEI w komunikatach płatniczych ISO 20022, w połączeniu z dodatkowymi dostępnymi w nich polami danych, „pomoże w identyfikacji szerszego zakresu działań związanych z praniem pieniędzy z udziałem podmiotów prawnych”.

„Project Aurora pokazuje, że jakość i standaryzacja identyfikatorów danych są ważnymi czynnikami umożliwiającymi ich udostępnianie i zaawansowaną analitykę niezbędną do skutecznych działań w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Wykorzystanie LEI do identyfikacji przedsiębiorstw zaangażowanych w płatności transgraniczne znacznie zwiększyłoby możliwość wymiany informacji i wyeliminowałoby niespójności związane ze sposobem, w jaki podmioty są obecnie identyfikowane w płatnościach transgranicznych”. Beju Shah, dyrektor BIS Innovation Nordic Centre

Ważnym precedensem jest również obowiązujące od niedawna rozporządzenie Unii Europejskiej w sprawie rynków aktywów kryptograficznych (MiCA). Odnosi się ono do Zalecenia 16, rozszerzając zakres istniejących unijnych zasad transferu środków (TFR), przyjętych po raz pierwszy w 2015 r. i mających zastosowanie do tradycyjnych transferów środków, o transfery kryptoaktywów. Zgodnie z przekształconymi zasadami TFR dostawca usług w zakresie kryptoaktywów (CASP) inicjatora musi zadbać o to, aby tego typu transferom towarzyszyły różne punkty danych dotyczące inicjatora i beneficjenta (w przypadku osób niebędących osobami fizycznymi). Co ważne, obejmuje to obecny LEI lub, w przypadku jego braku, inny dostępny równoważny oficjalny identyfikator.

Tempo, w jakim branża zaczyna wykorzystywać LEI w przepływach finansowych, wyraźnie świadczy o jego ogromnym potencjale w zakresie wzmacniania światowej obrony przed przestępczością transgraniczną. Im szerzej LEI będzie wykorzystywany w ten sposób, tym większe korzyści przyniesie światowym organom regulacyjnym, instytucjom finansowym i przestrzegającym prawa podmiotom prawnym. Uwzględnienie go w Zaleceniu 16 FATF oznaczałoby kolejny znaczący krok w kierunku budowy systemu, w którym nielegalne, szkodliwe działania są szybko i łatwo demaskowane, a kluczowe zaufanie, które leży u podstaw transgranicznych relacji handlowych, jest w rezultacie wzmacniane.

---